« Ο ΠΝΙΓΜΕΝΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΜΑΛΛΙΆ ΤΟΥ ΠΙΑΝΕΤΑΙ»

 

Η παροιμία είναι γνωστή: «Ο πνιγμένος από τα μαλλιά του πιάνεται». Λέγεται για όσους βρίσκονται σε απόγνωση και καταφεύγουν σε οποιοδήποτε μέσον σωτηρίας.

Η εν λόγω παροιμία μου φαίνεται ότι έχει πλήρη εφαρμογή σε πολλές περιπτώσεις καθώς έχει ποικίλες όψεις και χρήζει διερεύνησης.

Καταρχάς πρόκειται για ένα φαινόμενο δεκτικό ψυχολογικής ερμηνείας.

Είναι βεβαιωμένο από την Ψυχολογία ότι, για να είναι ο άνθρωπος αληθινός άνθρωπος και όχι απλώς μια βιολογική ύπαρξη, για να μην άγεται και φέρεται δηλαδή από τις ενστικτώδεις ορμές του, πρέπει να αγωνίζεται και να πασχίζει να ολοκληρωθεί ως προσωπικότητα, δηλαδή να γίνει ικανός να αναπτύσσει τις ικανότητες της ελεύθερης βούλησης, να είναι αυτόνομος, να έχει την ικανότητα της αυτοκριτικής του, αναλαμβάνοντας την ευθύνη για τις αποφάσεις του, διατηρώντας ανεξάρτητη και ανεπηρέαστη σκέψη και διαθέτοντας τη δυνατότητα της αυτογνωσίας και του ελέγχου των συναισθημάτων. Ο ψυχολογικός αυτός όρος δεν εξαιρεί τους ναρκισιστές (κυρίως σε αυτούς αναφέρεται).

Η προσπάθεια βέβαια αυτή απαιτεί ικανότητες, όμως οδηγεί στην ανάπτυξη της ηθικής συνείδησης και της κριτικής ικανότητας που του επιτρέπουν να διατηρεί την αξιοπιστία του. Διαφορετικά παρασύρεται και εγκλωβίζετε από το ψεύδος του και οδηγείται σε αδιέξοδα.

Υπάρχει όμως και η κοινωνική πλευρά του πράγματος, αυτή δηλαδή που άπτεται της Κοινωνικής Ψυχολογίας. Άτομα  δοσμένα στον αγώνα της επιβίωσης, που επιδιώκουν την κοινωνική ανέλιξη και δημοσιότητα ως αυτοσκοπό, δίχως σοβαρά αξιακά ερείσματα, άτομα που που έχουν πειστεί ότι το πιο σπουδαίο πράγμα στη ζωή είναι η απόκτηση πλούτου ή το εφήμερο κυνήγι της δημοσιότητας.

Το ζήτημα όμως έχει προπαντός και μια πολιτική διάσταση, καθώς σχετίζεται με τον πολιτικό ανταγωνισμό για την κατάληψη της εξουσίας ως αυτοσκοπό. Μπορεί να ονειρεύονται τους εαυτούς τους ως «σωτήρες» καραδοκούν κάθε στιγμή, για να πουλήσουν την πραμάτεια τους, χωρίς προγραμματισμό και χωρίς κάποια  ιδεολογική διάσταση, ή κάποια πολιτική συνέπεια. Στο πολιτικό σκέλος τέτοιες συμπεριφορές ο Μάρξ τους έδωσε την ονομασία «ψεύτικη συνείδηση» και εννοούσε αυτά τα άτομα που οι αντιλήψεις τους έχουν σχέση με τα κοινωνικά και οικονομικά συστήματα ατομικής φύσης και χαρακτηρίζονται από  μια αποτυχία να δουν τον εαυτό τους ως μέρος μιας τάξης ή καλύτερα μιας συλλογικής οντότητας με συγκεκριμένα συμφέροντα.

Το πολιτικό μήνυμα είναι σαφές με όλα αυτά που βιώνουμε σήμερα με τις πολιτικές που εφαρμόζονται, με πολιτικές που δεν στοχεύουν στην ευημερία των ψηφοφόρων οι οποίοι τους ανέδειξαν και που τελικά όταν απέκτησαν την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση νομοθετούν και πράττουν εναντίον των ανθρώπων που τους εμπιστεύτηκαν και που δεν έλαβαν ποτέ υπόψη τους την γνώμη τους.

Ο Καστοριάδης είχε πεί κάποτε : Ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι μια δημοκρατία τέλεια και ολοκληρωμένη πέφτει από τον ουρανό, είναι σίγουρο ότι δεν θα μπορέσει να επιζήσει περισσότερο από μερικά χρόνια, αν δεν δημιουργήσει τα άτομα που της αντιστοιχούν και που είναι, πρώτα και πάνω απ’ όλα, ικανά να την κάνουν να λειτουργήσει και να την αναπαραγάγουν. Δεν μπορεί να υπάρξει δημοκρατική κοινωνία χωρίς δημοκρατική παιδεία".

 

Τελειώνοντας είμαι υποχρεωμένος να σας αναφέρω ότι το συγκεκριμένο κείμενο δεν είναι μομφή για κάποιο συγκεκριμένο κόμμα, παντού και σε όλους τους πολιτικούς χώρους ισχύουν τα πιο πάνω, συνεπώς καλό θα είναι να μην παγιδευόμαστε, ότι και αν ψηφίζουμε σε τέτοιους πολιτικάντηδες. Αν κάτι τέτοιο ξαναγίνει τότε… η δημοκρατία μπαίνει σε περιπέτειες…

 

Δεν θα γράψω εδώ άλλη παροιμία… ίσως κάποια άλλη φορά.