ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

Μπορεί σήμερα να μιλάμε για την κλιματική αλλαγή σηματοδοτώντας τις αλλαγές του κλίματος, εν τούτοις το φαινόμενο είναι αρκετά παλαιό, υπολογίζεται ότι τα τελευταία 10.000 χρόνια υπάρχουν τουλάχιστον 100 περιπτώσεις κλιματικής αλλαγής, δηλαδή μία κάθε 100 χρόνια με ακραία καιρικά φαινόμενα, πλημμύρες, καταγίδες ξηρασίες, σεισμοί, τσουνάμι πολλά από τα οποία περιγράφονται και σε παλαιότερα κείμενα τόσο στην Ελληνική όσο και στην παγκόσμια μυθολογία. Άλλωστε το όνομα «κλίμα» δόθηκε ακριβώς λόγω αυτών των διακυμάνσεων [κλίμαξ άνοδος κάθοδος, κλίση]. Και όλα αυτά τα φαινόμενα συνέβαιναν πάντα λόγω γεωμορφολογικών μεταβολών στον πλανήτη όπως σεισμική δραστηριότητα, εκρήξεις ηφαιστείων, αλλαγές στην ακτινοβολία του ήλιου κ.λ.π.

Εκείνο συμβαίνει σήμερα είναι η ταχύτητα με την οποία συμβαίνουν αυτές οι αλλαγές με πιο μικρά μεσοδιαστήματα ως μια κανονικότητα και λόγω αυτού του φαινομένου μιλάμε για «κλιματική κρίση». Αυτό καταγράφεται από την εποχή της χρησιμοποίησης ορυκτών καυσίμων αφού άλλος ένας παράγων που προστίθεται στους πιο πάνω αναφερομένους φυσικούς μηχανισμούς, η καύση. Όχι όμως μόνη της. Κυρίως οφείλεται στο πως χρησιμοποιείται αυτή η καύση ορυκτών καυσίμων. Δεν χρησιμοποιείται μόνο για την κάλυψη των βασικών ανθρώπινων αναγκών. Οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες είναι αυτές που παίζουν τον σημαντικότερο ρόλο σε αυτές τις αλλαγές, για παράδειγμα το μοντέλο ανάπτυξης που ακολούθησε ο άνθρωπος με την θεωρία της συνεχούς παραγωγής και συνεχούς κατανάλωσης με στόχο το κέρδος. Η θεωρία της οικονομίας της αγοράς που αυτορρυθμίζεται… και ζητά όλο και περισσότερη κατανάλωση ενέργειας, ένα μοντέλο ανάπτυξης που βασίζεται στην συνεχή παραγωγή και κατανάλωση προϊόντων άσχετα με την αναγκαιότητα ή την χρησιμότητάς τους, μόνο για την δημιουργία κέρδους και πλουτισμού με επακόλουθό εναπόθεση μεγάλης ποσότητας απορριμμάτων και ρύπανσης του πλανήτη αλλά και την ανάπτυξη τεχνολογίας με προϊόντα που απαιτούν όλο και περισσότερη ενέργεια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή της βιοποικιλότητας που με την σειρά της αλληλοεπιδρά με όλους τους προηγούμενους παράγοντες σε ένα φαύλο κύκλο με τελική κατάληξη αυτό που βιώνουμε σήμερα.

Οι δράσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής οφείλουν να εμπεριέχουν μία αλλαγή του υφιστάμενου αναπτυξιακού μοντέλου, προς την κατεύθυνση μιας βιώσιμης οικονομίας και το σημαντικότερο την προστασία της βιοποικιλότητας. Η ανάπτυξη του μοντέλου αυτού θα πρέπει να στηριχθεί στον οριζόντιο συντονισμό των πολιτικών μετριασμού αλλά και προσαρμογής, στους τομείς της ενέργειας, της βιομηχανίας, της γεωργικής παραγωγής, της βιοποικιλότητας.

Όμως το σύστημα δεν εννοεί να αλλάξει. Και προσπαθεί να αντιμετωπίσει αυτήν την κλιματική κρίση με τα ίδια μέσα και ακριβώς το ίδιο μοντέλο που μας οδήγησε σε αυτό το σημείο. Την συνεχή παραγωγή (αυτήν την φορά ανεμογεννητριών, φωτοβολταικών συστημάτων κλ.π). Που σημαίνει πάλι εξορύξεις, μεταφορές υλικών από το σημείο εξόρυξης στα χυτήρια κατασκευής, μεταφορές από το σημείο παραγωγής στα σημεία εγκατάστασης, διάνοιξη τεράστιων δρόμων σε δάση για την μεταφορά ανεμογεννητριών, συνεργεία συντήρησης που σε τακτά διαστήματα κάνουν συντηρήσεις των έργων με αποτέλεσμα αν αθροίσει κανείς τους τόνους διοξειδίου του άνθρακος που έχει παραχθεί για αυτήν την διαδικασία ίσως να μην αποσβεστεί κατά την διάρκεια του 25ετούς κύκλου ζωής μιας ανεμογεννήτριας. Αν μάλιστα σε αυτό υπολογιστεί και η καταστροφή της βιοποικιλότητάς, των δένδρων και των δασών που καταστρέφονται, που και αυτά απορροφούν μεγάλες ποσότητες CO2, τότε το ισοζύγιο κόστους οφέλους είναι σαφώς αρνητικό. Βέβαια η Ελληνική πολιτεία χαρακτήρισε αυτήν την διαδικασία ως «στρατηγική επένδυση», συνεπώς δεν δέχεται κανενός είδους αμφισβήτηση ακόμη και από τα δικαστήρια. Όμως υπενθυμίζω ότι στο αρκετά πρόσφατο παρελθόν «στρατηγική επένδυση» είχαν χαρακτηριστεί και οι εξορύξεις που σήμερα θεωρούνται βλαπτικές για το περιβάλλον και εγκαταλείφθηκαν αφήνοντας πίσω τους εγκαταλειμμένες εγκαταστάσεις.

Επίσης είναι σημαντικό ότι στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις παραλείπεται ο παράγων «κοινωνία» με τις όποιες συνέπειες για την τοπική ανάπτυξή, με την έννοια ότι ο όρος «περιβάλλον» εμπεριέχει το φυσικό, το κοινωνικό και το δομημένο περιβάλλον.

ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΕΥΒΟΙΑΣ

Με μια σειρά λοιπόν «περιβαλλοντικών μελετών», που στην ουσία δεν εξετάζουν περιοχές προστασίας της βιοποικιλότητας, δραστηριότητες των τοπικών πληθυσμών, γειτνίασης με οικισμούς. Έχουν σχεδιάσει αιολικά πάρκα σε όλες τις βουνοκορφές του νομού και μάλιστα τελευταία και πλωτά αιολικά πάρκα στον κόλπο μεταξύ Κύμης και Μουρτερής. Δεν υπάρχει ούτε ένα σημείο της Εύβοιας που να απαιτείται η προστασία της βιοποικιλότητας, όλα τα βουνά γεμίζουν με αιολικά πάρκα, μάλιστα όλα αυτά χωρίς καμμιά ανταποδοτικότητα για τους κατοίκους αφού το παραγόμενο ρεύμα κατευθύνεται σε άλλα μέρη.

Δεν είναι μόνο αυτό αλλά το ΥΠΕΝ σχεδιάζει πλωτά φωτοβολταικά πάρκα σε όλο το θαλάσσιο μέτωπο του Ευβοϊκού από την Ιστιαία μέχρι και την Κάρυστο. Πλήρης απαξίωση της Εύβοιας και των κατοίκων. Δεν θα αναφέρω βέβαια και το θαλάσσιο μέτωπο των ιχθυοκαλλιεργειών που δεσμεύει θαλάσσιες και χερσαίες εκτάσεις, χιλιάδων στρεμμάτων, που εκτείνονται από τον Δήμο Κύμης-Αλιβερίου μέχρι και την Κάρυστο και όλα αυτά με σοβαρές συνέπειες για το περιβάλλον, το οποίο λέμε ότι πρέπει να προστατευθεί από το CO2 !.

Και όλα αυτά χωρίς καμμιά ουσιαστική περιβαλλοντική μελέτη.

Και όταν λέω ουσιαστική μελέτη περιβάλλοντος προφανώς στον όρο περιβάλλον εντάσσονται και οι τοπικές κοινωνίες με τις δραστηριότητές τους, τους τομείς απασχόλησης τους (όπως η γεωργία, η κτηνοτροφία, η μελισσοκομία, η αλιεία) που σίγουρα εμποδίζονται από τέτοιου είδους δραστηριότητες καταστρέφοντας όλο τον πρωτογενή τομέα του νησιού που είναι σημαντικοί παράγοντές για την επιβίωση των κατοίκων. Επι πλέον εμποδίζεται και οποιοσδήποτε αναπτυξιακός σχεδιασμός για το μέλλον, το δικαίωμα για την προστασία της ιδιοκτησίας, τις χρήσεις γης, την καταστροφή των πολιτιστικών προτύπων, εθίμων και παραδόσεων κ.λ.π.

Και όλα αυτά εντάσσονται, χωρίς καμία αμφιβολία, στο πλαίσιο καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και φαίνεται ότι είναι ο μοναδικός δρόμος για να σταματήσει η καταστροφή του φυσικού, δομημένου και κοινωνικού περιβάλλοντος της Εύβοιας, η προσφυγή στην επιτροπή ανθρωπίνων δικαιωμάτων αφού σταδιακά εξωθούν τους τοπικούς πληθυσμούς σε μετανάστευση.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ ΚΑΙ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΩΝ

Φυσικά αναφέρονται τουλάχιστον βιβλιογραφικά κάποιες από τις επιπτώσεις των αιολικών πάρκων όπως ο θόρυβος, η οπτική ρύπανση, οι φωτοσημάνσεις, η διαταραχή τηλεφωνικών σημάτων, θάνατοι μεταναστευτικών πτηνών κ.λ.π. που ίσως μέσω της τεχνολογικών παρεμβάσεων μπορούν να λυθούν.

Οι ανησυχητικές όμως συνέπειες προέρχονται από σημαντικές επιπτώσεις στο μικροκλίμα των περιοχών εγκατάστασης τόσο των αιολικών πάρκων όσον και των φωτοβολταικών συστημάτων, διαταραχές του φυτικού και ζωικού περιβάλλοντος, τροποποίησης της υδρόβιας ζωής (για πλωτές εγκαταστάσεις).

Υπάρχουν πολλές μελέτες στην διεθνή βιβλιογραφία που αναφέρονται αυτές τις επιπτώσεις.

Μία μελέτη μελέτη του Harvard που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Joule, φαίνεται αρκετά ενδιαφέρουσα διότι είναι από τις λίγες που προσπαθεί να αξιολογήσει το κόστος των ανεμογεννητριών με τα υποτιθέμενα οφέλη τους, για να υπολογίσει ποια μορφή ενέργειας έχει το μικρότερο αποτύπωμα στο περιβάλλον. Στην μελέτη αυτήν αναγνωρίζεται ότι οποιαδήποτε πηγή ενέργειας και αν χρησιμοποιηθεί είτε είναι φυσικό αέριο, είτε ορυκτά καύσιμα, είτε άνεμος είτε ηλιακή ακτινοβολία έχουν οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Ξεκινώντας με την παραδοχή ότι, η αιολική ενέργεια ξεχωρίζει γιατί είναι δωρεάν, καθαρή, ανεξάντλητη, έχει την ικανότητα να παράγει μεγαλύτερη ενέργεια και έχει χαμηλότερο ενεργειακό κόστος. Από τοπική έως παγκόσμια κλίμακα, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της αιολικής ενέργειας είναι συχνά θετικές, σε αντίθεση με τις αρνητικές επιπτώσεις που συνδέονται με τις τεχνολογίες ορυκτών καυσίμων. Ωστόσο, εάν η αιολική ενέργεια πρόκειται να εισαχθεί σε ευαίσθητες κοινές ζώνες, για παράδειγμα, βουνοκορφές και σε πλωτά θαλάσσια πάρκα, απαιτείται λεπτομερής εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων (WindAware Παραπομπή2017 ).

Η επίδραση της αιολικής ενέργειας στο περιβάλλον ποικίλλει για τον άνθρωπο, το τοπικό κλίμα, τη χρήση γης, τα θαλάσσια ζώα και την άγρια ζωή.

Σύμφωνα με την μελέτη αυτή τα αιολικά πάρκα μπορούν να επηρεάσουν τις καιρικές συνθήκες στις άμεσες γειτονιές τους. Τα αιολικά πάρκα μπορεί να επηρεάσουν το κλίμα στην άμεση περιοχή τους. Στο Xilingo League, εσωτερική Μογγολία, δεδομένα έδειξαν ότι υπήρξαν ασυνήθιστες ξηρές εποχές από το 2005 και ότι αυτή η ξηρασία αυξήθηκε ταχύτερα σε περιοχές με πολλές ανεμογεννήτριες (Leung και Yang Παραπομπή2012 ). Με άλλα λόγια, η επίδραση της θέρμανσης των ανεμογεννητριών είναι άμεση και εντοπίζεται σε μεγάλο βαθμό στις περιοχές που φιλοξενούν τις αιολικές εγκαταστάσεις. Αυτό σημαίνει ότι μέρη, που εγκαθίστανται τα αιολικά πάρκα, όπως η Μινεσότα, που έγινε η μελέτη, θα δουν μια αύξηση της θερμοκρασίας από τις ανεμογεννήτριες που θα υπερβαίνει το ποσό της πιθανής μελλοντικής υπερθέρμανσης του πλανήτη που θα αποφευχθεί από την πλήρη μείωση των εκπομπών αερίων στο μηδέν. Σύμφωνα με τη μελέτη, οι ανεμογεννήτριες ύψους μεταξύ 100 και 150 μέτρων (328 πόδια έως 498 πόδια) που λειτουργούν τη νύχτα μπορούν να θερμάνουν τον αέρα της περιοχής έως και 1.640 πόδια από την επιφάνεια του εδάφους, θερμαίνοντας την επιφάνεια της γης και αυτό με την σειρά του θα επηρεάσει τους ανθρώπους, τα φυτά και τα ζώα που ζουν κοντά στις τουρμπίνες. Και σε άλλη μελέτη όμως, αναφέρεται ότι οι κλιματικές επιπτώσεις των αιολικών πάρκων εξαρτώνται από την έκταση , επειδή το μέγεθος, η πυκνότητα, το ύψος και η διάμετρος του ρότορα των ανεμογεννητριών επηρεάζουν την επιφάνεια της γης και την ατμόσφαιρα. Όταν η χωρική έκταση των αιολικών πάρκων γίνει αρκετά μεγάλη (π.χ. εκτείνεται σε εκατοντάδες έως χιλιάδες km 2 ), οι επιπτώσεις τους μπορεί να υπερβούν την τοπική κλίμακα και να προκαλέσουν αλλαγές στο κλίμα περιφερειακής και ηπειρωτικής κλίμακας (Zhang et al 2013 ).

Τα λύματα και το λάδι και γενικά από τα υλικά συντήρησης από το εργοτάξιο μπορούν να επηρεάσουν το έδαφος και να έχουν αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις (Dai et al. Παραπομπή2015 ). Η επίδραση κάθε προτεινόμενου αιολικού πάρκου θα πρέπει να αξιολογείται κατάλληλα.

Ορισμένα αέρια του θερμοκηπίου εκπέμπονται από την αιολική ενέργεια, η πλειοψηφία κυρίως κατά την κατασκευή, τη συναρμολόγηση, τη μεταφορά, τη συντήρηση και την αποσυναρμολόγηση (Φινλανδική Ένωση Αιολικής Ενέργειας Παραπομπή 2020 ).

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι ανεμογεννήτριες έχουν αρνητική σχέση με την τουριστική ζήτηση για τις βόρειες περιοχές της Γερμανίας κοντά στη Βόρεια και τη Βαλτική Θάλασσα (Broekel και Alfken Παραπομπή2015 ). Η προβολή αιολικών έργων που βρίσκονται σε ευαίσθητα και ιστορικά τοπία απαιτεί το ίδιο είδος αναλύσεων για αισθητικό αντίκτυπο. Ωστόσο, απαιτείται κατάλληλη καθοδήγηση από ειδικούς σε αυτήν την πτυχή (Jaber Παραπομπή 2014 ).

Στη Γερμανία, πραγματοποιήθηκε μια μελέτη για τον προσδιορισμό της σχέσης μεταξύ των ανεμογεννητριών και της ζήτησης για τουρισμό. Τα αποτελέσματα δείχνουν μια αρνητική συσχέτιση, η οποία είναι ιδιαίτερα κακή είδηση για τη Γερμανία, ειδικά τις βόρειες περιοχές (Broekel και Alfken Παραπομπή 2015).

Πρόσθετες ανησυχίες που σχετίζονται με τις υπεράκτιες τεχνολογίες αιολικής ενέργειας περιλαμβάνουν υποβρύχιο θόρυβο που προκαλείται από ανεμογεννήτριες που υποστηρίζονται από θεμέλια μονής πυλώνας και η τροποποίηση της συμπεριφοράς των θαλάσσιων ζώων από την ύπαρξη υπεράκτιων αιολικών πάρκων που προκαλούν έλξη ή αποφυγή και πιθανή διαταραχή των θαλάσσιων συνθηκών κοντινού και μακρινού πεδίου από εκτεταμένα υπεράκτια αιολικά πάρκα (Van Kuik et al. Παραπομπή2016 ; Παραπομπή 2017 ). Η συντήρηση που εκτελείται σε ανεμογεννήτριες, για παράδειγμα, η ανανέωση ή η λίπανση εξαρτημάτων, μπορεί να εισάγει λάδι ή απόβλητα και βρώμικο θαλασσινό νερό (Dai et al. Παραπομπή 2015 ).

Τέλος όσον αφορά τα πλωτά φωτοβολταικά πάρκα που θα καλύψουν την θαλάσσια περιοχή του Ευβοϊκού από τα στοιχεία της βιβλιογραφίας προκύπτουν τα εξής :

1. Πιθανή διαταραχή του οικοσυστήματος: Η εισαγωγή μεγάλων κατασκευών, όπως πλωτά ηλιακά πάνελ σε υδάτινα σώματα, μπορεί να αλλάξει τα τοπικά υδάτινα οικοσυστήματα. Η σκίαση από τα πάνελ μπορεί να επηρεάσει τη φωτοσύνθεση στα υδρόβια φυτά, η οποία μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητα του νερού και στην υδρόβια ζωή.

2. Αλλαγές στην ποιότητα του νερού: Η μείωση του ηλιακού φωτός που φτάνει στο νερό θα μπορούσε να αλλάξει τη διαστρωμάτωση της θερμοκρασίας και τα επίπεδα οξυγόνου στο υδάτινο σώμα. Αυτό μπορεί να επηρεάσει την υδρόβια χλωρίδα και πανίδα, ιδιαίτερα σε ευαίσθητα οικοσυστήματα.

3. Υλικά και ανθεκτικότητα: Τα υλικά που χρησιμοποιούνται σε πλωτές ηλιακές πλατφόρμες πρέπει να αντέχουν τη συνεχή έκθεση στο νερό και το υπεριώδες φως, εγείροντας ανησυχίες για πιθανή υποβάθμιση και έκπλυση επιβλαβών ουσιών με την πάροδο του χρόνου. Η διασφάλιση της φιλικότητας προς το περιβάλλον και της ανθεκτικότητας αυτών των υλικών είναι ζωτικής σημασίας για τον μετριασμό των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων.

Ο καθαρισμός και η χρήση μεγάλων εκτάσεων γης για εγκαταστάσεις ηλιακής ενέργειας μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την εγγενή βλάστηση και την άγρια ζωή με πολλούς τρόπους, συμπεριλαμβανομένης της απώλειας οικοτόπου. παρεμβολή με βροχοπτώσεις και αποχέτευση. ή άμεση επαφή που προκαλεί τραυματισμό ή θάνατο.

Τέλος η εγκατάσταση και η συντήρηση πλωτών ηλιακών πάρκων θα μπορούσε να διαταράξει τα τοπικά υδατικά συστήματα λόγω αυξημένης κυκλοφορίας σκαφών, πιθανής διαρροής λιπαντικών ή καυσίμων και άλλων μηχανικών διαταραχών.